Uyanık kaldığınız sürenin kalitesi, uykuya ne kadar sürede dalacağınızın hızını etkiliyor. UT Southwestern medikal merkezindeki araştırmacılar, uyanıklık ve uyku dengesindeki bağlantısı bilinmeyen iki proteini aydınlattılar.

PNAS’de yayınlanan çalışmanın baş yazarı olan Dr. Masashi Yanagisawa, bu çalışmanın gün içinde uykulu halde olmayı bir önceki gece isteksizce veya bazı nedenlerden dolayı uyanık geçirmenin etkilediği görüşünü destekleyici bulgular içerdiğini belirtiyor.

Makalenin diğer bir yazarı UTSMC’dan Dr. Robert Greene, bu çalışmanın bireylerin uykuya dalma sürelerinin uyanıklık ile hem davranışsal hem de biyokimyasal olarak ayrılıyor olabilmesini göstermesi bakımından çalışmanın önemli olduğunu belirtirken, bunun her iki durumun ayrı ayrı incelenmesi gerektiğinide bizlere gösterdiğini düşündüğünü belirtti.

Günümüzde halen neden uyuyoruz ve uykunun fonksiyonu nedir? gibi sorular sinirbilimlerindeki büyük gizemini korumaktadır. Uyku ihtiyacının uyanıklık ve belirlenen iki proteine bağlı olan mekanizmalar yolağından oluşuyor olması gelecekte bu sorulara cevap bulmamızda önemli olacağını düşünüldüğü de araştırmacılar tarafından belirtiliyor.

Dr. Yanagisawa, yapılacak ileri araştırmaların bu çalışmalarının onaylaması durumunda, uyku hastalıklarının tedavisinde bu sayede yeni bir tedavi yöntemi gelişebileceğini düşünürken uyanıklık süresinin kalitesinin, uyku üzerinde etkili olmasının muhtemelen uyumak için saatlere daha bir önem göstermemize neden olacağını da belirtiyor.

Çalışma ekibinde bulunan Dr. Ayako Suzuki, deneylerin aynı genetik yapıya sahip üç grup fare grubu üzerinden yürütüldüğünü belirtti. Kontrol grubunda bulunan farelerin gün içerisinde uyuyup gece boyu uyanık geçirdiği doğal denge periyotlarına bırakıldıklarını diğer iki test grubunun ise 6 saatte varacak kadar uykuya dalmalarının çeşitli ve farklı uyaranlar ile geciktirildiğini belirtti.

Birinci test grubunda bulunan farelerin uykularını geciktirmek için kafeslerinin periyodik olarak değiştirildiğini, bu sayede her yeni kafese alışma sürecinde farelerinin uyku sürelerinden 1 saatlik gecikme oluşturulduğunu belirttiler. Bu deneyin dizayn edilmesinde özellikle gençlerin bilgisayar oyunları veya konserler ile uyuma sürelerinin gönüllü olarak ertelemesinden ilham alınıldı.

İkinci test grubunda ise farelere, uykuya dalacakları sürede kafeslerine dokunarak müdahalelerde bulunuldu bu sayede uykuya dalma süreleri geciktirildi. Bu test ise konsere gitmiş çocuğunu beklemek için isteksizce uykusuna karşı direnç gösteren ebeveynleri temsil ediyordu.

Dr. Yanagisawa, araştırmada her iki test grubunun aynı miktarda uyku yoksunluğuna maruz bırakılmasına karşın farklı uykusuzluk nedenlerine gösterilen reaksiyonun dikkate değer olduğunu belirtti. Bu iki grup aynı miktarda uykuya ihtiyaç duymalarına rağmen kafesleri değiştirilerek uykusuz kalmaları sağlanan farelerin kafeslerine dışardan müdahale edilerek uykusuz bırakılanlara göre daha bir uzun süre sonra uykuya dalabildiklerini gözlemlediler.

Araştırmacılar bu tepkilere neden olan ve her biri uykuya farklı bir açıdan etki eden iki protein keşfettiler. Bunlardan ilki olan “phosphorylated dynamin 1” ne kadar sürede uykuya dalındığı ile ilgili iken, ” phosphorylated N-myc” proteini ise uyku eksikliğinde bulunan ve beyin dalgaları ölçülüğünde uyku ihtiyacını anlamamızı sağlayan dalgalar ile ilgilidir.

Dr. Yanagisawa, daha önce hiç bilinmeyen ve uykunu iki farklı durumunda rol alan iki farklı proteinin bu alan için heyecan verici bir buluş olduğunu belirtiyor.

Evrimsel perspektifte, canlıların tehlikeli durumlara adapte olabilmesi için uyanıklık sürelerinin de değişiklikler gösterdiği ve bu tip çevresel etkenlerin de uyku ve uyanıklık mekanizmasının belirlenmesinde önemli roller oynadığını belirtten Dr. Yanagisawa ve Dr. Greene, halen Tsukuba Üniversitesi Uluslararası Bütünleşik Uyku Tıbbı Enstitüsü’nde (WPI-IIIS) çalışmalarını sürdürüyor.

Referanslar:

1. Sciencedaily
2. A. Suzuki, C. M. Sinton, R. W. Greene, M. Yanagisawa. Behavioral and biochemical dissociation of arousal and homeostatic sleep need influenced by prior wakeful experience in mice. Proceedings of the National Academy of Sciences, 2013; DOI: 10.1073/pnas.1308295110